Η λύση μπορεί να βρεθεί μόνο από τη «συστράτευση» όλων μας έναντι φαινομένων που καταρρακώνουν την οικονομία και υποδαυλίζουν τις όποιες παθογένειες του συστήματος. Η λύση είναι δηλαδή κατ’ ουσία ένα μείγμα ενεργειών, το οποίο καλείται κύρια η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης να το συντονίσει έτσι ώστε και στις σωστές δοσολογίες να είναι και στο σωστό χρόνο να εφαρμόζεται. Αυτό που σίγουρα αποτελεί βάση για να αντιμετωπισθεί κάθε σοβαρό θέμα, όπως είναι εν προκειμένω η αδήλωτη εργασία, είναι η συλλογή κάθε είδους σχετικής πληροφορίας που μπορεί να υπάρχει και η απεικόνισή της με στατιστικά στοιχεία, η επεξεργασία των οποίων μπορεί να οδηγήσει στην εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων, τόσο ως προς τα αίτια όσο και ως προς τον τρόπο αντιμετωπίσεως του φαινομένου. Γνωρίζοντας για παράδειγμα σήμερα ότι η αδήλωτη εργασία στη χώρα μας αγγίζει και ίσως ξεπερνά το 26% μπορούμε να θέσουμε ως επόμενο στόχο τη μείωσή της στο 16% με μια προσπάθεια σταδιακής ένταξης 480.000 εργαζομένων στην επίσημη αγορά εργασίας.
Επόμενο βήμα, μετά τη διαμόρφωση μιας πλήρους και αποσαφηνισμένης εικόνας, είναι η διενέργεια εστιασμένων ελέγχων στις επιχειρήσεις εκείνες που υπάρχει έντονη «υποψία» για αδήλωτη εργασία. Προκειμένου, βεβαίως, και η εικόνα να είναι ευκρινής και το αποτέλεσμα να είναι θετικό, θέτουμε ως προαπαιτούμενο το συντονισμό των υπηρεσιών και την άμεση και επαρκή αλληλοενημέρωσή τους. Σε αυτό το σημείο επιχειρούμε να εισαγάγουμε καινοτόμες προσεγγίσεις, όπου η κάθε Υπηρεσία δεν θα είναι κλεισμένη στο «καβούκι» της, αλλά θα αλληλοσυμπληρώνεται με τις υπόλοιπες, με αποτέλεσμα ένα παραγόμενο αποτέλεσμα με πολλαπλασιαστική δύναμη και ισχύ. Είδαμε και στην πράξη πόσο θετικά λειτούργησαν τα μεικτά κλιμάκια του ΣΕΠΕ με την ΕΥΠΕΑ, που στο χώρο της καταπολέμησης της αδήλωτης εργασίας σημείωσαν θεαματικά νούμερα. Βεβαίως, αυτό που αναμένουμε και το οποίο θα παίξει καίριο και καθοριστικό ρόλο είναι η πραγματοποίηση της ηλεκτρονικής διασύνδεσης των υπηρεσιών, όπως είναι το ΙΚΑ, ο ΟΑΕΔ και το ΣΕΠΕ.
Πάραυτα, δεν λησμονούμε ότι αυτό που εντέλει δρα εκτός από κατασταλτικά και σωφρονιστικά στη ψυχολογία του κάθε υποψήφιου παραβάτη εργοδότη είναι το πρόστιμο και η επιβολή του. Η μεταβολή των διοικητικών κυρώσεων επί το αυστηρότερο και η αναλογικότητά τους ως προς τη σοβαρότητα, το μέγεθος και την υποτροπή της κάθε παράβασης είναι ένας αναχαιτιστικός παράγοντας για όσους επιχειρούν να διεμβολούν την ελληνική οικονομία με διάφορες μεθοδεύσεις εισφοροδιαφυγής. Ο πλέον πρόσφορος τρόπος για να καταστεί σαφής προς όλους η σοβαρότητα της παραβάσεως της αδήλωτης εργασίας είναι η ουσιαστική ισχύς ενός προστίμου, που μόνο αδιάφορο δεν μπορεί να αφήσει τον παραβάτη. Η πρόβλεψη αυστηρότερων κυρώσεων που προωθούμε όπως η αναστολή λειτουργίας της επιχείρησης για ορισμένο αριθμό ημερών, εφόσον απασχολεί ανασφάλιστους, ή η καθιέρωση αυστηρού προστίμου στην περίπτωση που παρά την υποβολή Αναλυτικής Περιοδικής Δήλωσης στο ΙΚΑ από τον εργοδότη δεν καταβάλλεται το αντίστοιχο ποσό εισφορών δείχνουν τη βούληση που υπάρχει για εκρίζωση των παθογόνων αυτών φαινομένων. Και φυσικά, προκειμένου να υπάρξει το ευκταίο αποτέλεσμα οφείλουμε πρωτίστως να αναβαθμίσουμε και να ενισχύσουμε τα ελεγκτικά όργανα. Για αυτό και έχουμε επιδοθεί σε μια προσπάθεια ουσιαστικής αναβάθμισης του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας.
Το σχετικό νομοσχέδιο μάλιστα κατατίθεται το επόμενο διάστημα στη Βουλή, ερχόμενο να εισαγάγει καινοτόμες ιδέες και στο χώρο της καταπολέμησης της αδήλωτης εργασίας, όπως είναι η θεσμοθέτηση της κάρτας εργασίας με στοχευμένη εφαρμογή σε επιχειρήσεις υψηλής παραβατικότητας, το κίνητρο έκπτωσης ασφαλιστικών εισφορών υπό την προϋπόθεση συνεπούς καταβολής τρεχουσών εισφορών και υπό την ίδια προϋπόθεση της ρύθμισης κεφαλαιοποιημένων οφειλών παρελθόντων ετών. Μια επιπλέον νομοθετική ρύθμιση που περάσαμε είναι η καθιέρωση του εργοσήμου για την ένταξη στο ασφαλιστικό σύστημα του οικόσιτου προσωπικού, των προσφερόντων υπηρεσίες κατ΄οίκον, των εργατών του πρωτογενούς τομέα και των περιστασιακά εργαζομένων, το οποίο αναμένεται να αρχίσει να υλοποιείται σταδιακά από το δεύτερο μισό του καλοκαιριού και μετά. Παράλληλα, προωθείται και η μεταφορά της εποπτείας όλων των Φ.Κ.Α από 1/1/2012 στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης (ΝΑΤ, Ταμεία Υπουργείου Οικονομικών, Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, κ.λπ.). Ιδιαιτέρως, φυσικά, καινοτόμα νομοθετική ρύθμιση, η οποία αναμένεται να αποδώσει σημαντικά αποτελέσματα είναι ο ενιαίος τρόπος πληρωμών αποδοχών και εισφορών μέσω τραπεζών που τίθεται σε εφαρμογή από την 1η Ιουλίου, μας δίνει μια αισιόδοξη προοπτική για την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας.
Όλες οι σχετικές πρωτοβουλίες που έχουμε αναλάβει, ενταγμένες αρμονικά και συντονισμένα στο πλαίσιο ενός μεσοπρόθεσμου προγράμματος για τα έτη 2012-2015 που έχουμε εκπονήσει ως Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, δεικνύουν την πραγματική ωρίμανση της βούλησης για ολοσχερή πάταξη τέτοιων αιμορραγικών για την οικονομία φαινομένων. Η βούληση αυτή, σε συνδυασμό με το στοχευμένο τρίπτυχο για στήριξη της νόμιμης εργασίας μέσω διατήρησης θέσεων εργασίας και δημιουργίας νέων, για γενικότερη αναμόρφωση της πολιτικής παροχής κοινωνικών επιδομάτων και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητάς τους και για αποτελεσματική διασφάλιση ρυθμισμένων εργασιακών σχέσεων ανεξαρτήτως μορφής εργασίας είναι θεωρούμε το κλειδί που θα μας ανοίξει διεξόδους από το νοσηρό φαινόμενο της αδήλωτης εργασίας, το οποίο ταλανίζει την οικονομία. Σαφώς δεν είναι στις προθέσεις μας ο εγκλωβισμός των επιχειρήσεων που αναμφισβήτητα στις μέρες μας αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με συνεπακόλουθο την αύξηση της ανεργίας. Στόχος μας είναι να κατανοήσουμε όλοι ότι η εξυγίανση της αγοράς εργασίας και η προάσπιση θεμελιωδών εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων είναι μονόδρομος, αν θέλουμε να εξέλθουμε σύντομα από το τούνελ το οποίο διερχόμαστε ως χώρα.
